Glukoz, canlılar için temel bir enerji kaynağı olan basit bir şeker (monosakkarit) olup, karbonhidratların yapı taşıdır. Tıbbi bağlamda, kandaki glukoz seviyesini ölçmek, diyabet ve diğer metabolik bozuklukların teşhis ve takibinde kritik öneme sahiptir. Bu ölçüm genellikle serum veya plazma kullanılarak yapılır. Bu makalede, glukozun serum ve plazmadaki önemi, ölçüm yöntemleri, normal değerleri ve klinik anlamı ayrıntılı olarak incelenecektir.
Glukoz, vücudumuzun temel enerji kaynağıdır ve kandaki seviyesi birçok faktörden etkilenir. Sağlıklı bir bireyde, kan şekeri seviyesi sıkı bir şekilde düzenlenir. Ancak, bazı durumlarda bu düzenleme bozulabilir ve hiperglisemi (yüksek kan şekeri) veya hipoglisemi (düşük kan şekeri) gibi durumlar ortaya çıkabilir.
Glukoz, hücreler tarafından enerji üretimi için kullanılır. Beyin ve sinir sistemi gibi organlar, enerji ihtiyacını büyük ölçüde glukozdan karşılar. Glukoz, karbonhidratların sindirimi sonucu elde edilir ve kan dolaşımı yoluyla hücrelere taşınır. İnsülin hormonu, glukozun hücrelere girişini kolaylaştırarak kan şekeri seviyesini düzenler.
Serum, kanın pıhtılaşmasından sonra geriye kalan sıvıdır. Kan pıhtılaşma faktörleri serumda bulunmaz.
Plazma, kanın hücreleri ve pıhtılaşma faktörleri ayrıldıktan sonra kalan sıvıdır. Plazma, pıhtılaşma faktörlerini içerir.
Glukoz ölçümü için hem serum hem de plazma kullanılabilir. Ancak, laboratuvar testlerinde genellikle plazma tercih edilir çünkü pıhtılaşma sürecinin glukoz seviyesini etkileme riski daha düşüktür.
Glukoz seviyelerini ölçmek için çeşitli yöntemler kullanılır:
Aşağıdaki değerler genel bir referans noktasıdır ve laboratuvarın kullandığı metoda göre değişebilir.
Hiperglisemi, kandaki glukoz seviyesinin normalin üzerinde olması durumudur.
Hipoglisemi, kandaki glukoz seviyesinin normalin altında olması durumudur.
Glukoz seviyesinin serum veya plazmada ölçülmesi, diyabet ve diğer metabolik bozuklukların teşhis ve takibinde hayati öneme sahiptir. Doğru ölçüm yöntemleri, normal değerlerin bilinmesi ve anormal sonuçların zamanında değerlendirilmesi, sağlıklı bir yaşam sürdürmek için gereklidir.